Sinh hoạt văn hóa miền Nam, thu nhỏ vào lãnh vực Văn Học và Triết Học,
và giới hạn từ 1963 trở đi, đã tưng bừng phát triển, như hải triều, như thác
đổ, phá vỡ những oi nồng của một thời kỳ ung độc, đưa thế hệ hai mươi thuở đó
và những thế hệ hai mươi khác của đất nước trở về với suối nguồn tư tưởng Ðông
Phương, là công lao chung của một nhóm thanh niên trí thức đã xuất gia: Nhóm
Vạn Hạnh.
Chưa bao giờ sinh viên học sinh miền Nam, vốn khắc khoải trước các vận
động mở cửa nhìn ra thế giới, ù tai và nhức óc với những kinh điển siêu hình
phương Tây, lại thấy được chân trời lồng lộng sáng lòa, hiển thế, thân ái, ai
ngờ lại ở ngay ngưỡng cửa của ngôi nhà dân tộc mình. Hãy trở về Phương Ðông,
hãy vực dậy Hồn Việt.
Hồi ấy, mạnh mẽ lên đường từ 65-66, Nhóm Trẻ Tuổi năm bảy người ấy xông
xáo trong các tờ tạp chí văn hóa, nơi những nhà xuất bản tôn giáo, dưới mái các
giảng đường cao đẳng, vui sống là làm việc, học và hành, tung ra bốn phương
những hoa thơm cỏ lạ, những tác phẩm chan chứa tình yêu thương, yêu thương con
người nhân loại, tràn đầy hy vọng và tin tưởng. Họ không phải một người. Họ là
một toán, một đoàn, một đội. Thời ấy miền Nam đâu đâu cũng nói chuyện võ hiệp,
như xa xưa nơi phương Bắc thời các tay tứ chiếng giang hồ tìm về Lương Sơn Bạc
mưu chuyện đổi thay; họ tìm về Cao Ðẳng Phật Học và Vạn Hạnh dựng nền đắp móng.
Không kể các bậc thầy đã xa như Ðức Nhuận, Thanh Kiểm, Thanh Từ,… hay kế tiếp
như Minh Châu, Nguyễn Ðăng Thục, Tôn Thất Thiện, Trần Ngọc Ninh, Vũ Văn Mẫu,…
Nhóm Trẻ là “Tây Ðộc” Phạm Công Thiện, “Ðông Tà” Tuệ Sỹ, Chơn Hạnh “Trung Thần
Thông,” Chơn Pháp “Bắc Cái,” Nghi Lâm sư muội Trí Hải, và “Chu Bá Thông” Bùi
Giáng, võ công tuyệt đỉnh nhưng không chịu hẳn một môn phái nào. Hôm qua, 8
tháng 3, 2011, Phạm Công Thiện đã ra đi.
Nói đến Phạm Công Thiện là nói đến tác phẩm “Ý thức mới trong văn nghệ
và Triết học,” cuốn sách các sinh viên thường có trong tay, xuất bản năm 1965.
Cũng phải nói đến cuốn luận văn quan trọng của Thiện, phê bình sách của Giáo Sư
Nguyễn Văn Trung về Phật Giáo, và những cuốn khác như:
“Tiểu luận về Bồ Ðề Ðạt Ma, Tổ sư Thiền tông” 1964, “Im lặng hố thẳm,
Phương pháp suy tư về Việt và Tính, con đường của Triết lý Việt Nam” 1967, “Hố
thẳm của tư tưởng, Ðặt lại căn nguyên tư tưởng hôm nay” 1967; không kể truyện
ngắn, hay những cuốn sách viết về Rilke, 1969, Miller, 1969,… Với những cuốn
sách ấy, Thích Nguyên Tánh Phạm Công Thiện đã đóng góp công lao lớn trong sự
xây dựng Phật Giáo Việt Nam.
Ðể đưa tiễn nhà thơ triết
gia, không gì bằng nhắc đến một câu thơ của Goethe mà tác giả “Hố Thẳm” hay nhắc:
“Trên Tất Cả Các Ðỉnh Cao, Là Bình Yên.” Mới năm kia, Phạm Công Thiện đã sửa
lại hai chữ sau cùng, dùng để đặt nhan đề cho tập thơ cuối cùng của ông, do
Hương Tích xuất bản: Trên Tất Cả Các Ðỉnh Cao Là Lặng Im.”
Ðã đi rồi đã đi chưa
Thượng phương lụa trắng đong đưa giữa trời
Ðã đi mất hẳn đi rồi
Hạ phương tịch mịch trùng khơi phong kiều
Chuyển hình trên đỉnh cô liêu
Lửa bay thành ngọn hồng điều mật ngôn
Ðại huyền biến ngưỡng triêu tôn
Tiền thân Tây Tạng nhập hồn chiêm bao
Án nga nga nẵng bạch hào
Một luồng sáng rực chiếu vào trái tim.
Thượng phương lụa trắng đong đưa giữa trời
Ðã đi mất hẳn đi rồi
Hạ phương tịch mịch trùng khơi phong kiều
Chuyển hình trên đỉnh cô liêu
Lửa bay thành ngọn hồng điều mật ngôn
Ðại huyền biến ngưỡng triêu tôn
Tiền thân Tây Tạng nhập hồn chiêm bao
Án nga nga nẵng bạch hào
Một luồng sáng rực chiếu vào trái tim.
(Phạm Công Thiện, Ði, tr. 22, Trên tất cả…)
6 giờ 22, 9 tháng 3, 2011
6 giờ 22, 9 tháng 3, 2011
© Viên Linh
Nguồn: https://ngoclinhvugia.wordpress.com/2011/03/11/ph%E1%BA%A1m-cong-thi%E1%BB%87n-da-m%E1%BA%A5t-h%E1%BA%B3n-di-r%E1%BB%93i-vien-linh/
